Орос хэлний хичээл - Харьяалахын тийн ялгал

Энэ бүлгээс өгөх оршихийн тийн ялгалын

• Нэр үгийн хувирал
• Төлөөний үгийн хувирал
• Тэмдэг нэрийн хувирал
• Хамт хэрэглэгддэг угтварууд
• Өгөх оршихийн тийн ялгалыг шаарддаг үйл үгсийн тухай тус тус сурах болно.

***Грамматика

Харьяалахын тийн ялгалаар хувирсан үг нь өгүүлбэрт дангаараа тодотголын үүргээр орж, -кого/хэний? -чего/юуны? гэсэн асуултад хариулагдана. Харьяалахын тийн ялгалын -ого/-его төгсгөлийн -г үсгийг -в авиагаар дууддаг.

Эр болон саармаг үг нь -а/-я төгсгөл залгагдана.

Эм үг нь -ы/-и төгсгөл залгагдана.

!-а/-я-аар төгссөн эр үг нь эм үгтэй адил хувирна.

!зарим дүрмийн бус аргаар хувирдаг үгнүүд байдаг.

Жишээ:

Эр үг: Олег - Олега, Сергей - Сергея, Игорь - Игоря папа - папы, Миша - Миши

Саармаг үг: небо - неба, море - моря, время - времени

Эм үг: Лена - Лены, Таня - Тани, осень - осени, мать - матери, дочь - дочери

 

***Төлөөний үгийн хувирал

Я - меня                              Мы - нас

Ты - тебя                            Вы - вас

Он/она - его/её                   Они - их

!3дугаар биеийн төлөөний үг нь угтварын ард орох үед урд нь -н залгаж бичнэ.

Жишээ: у него/ у неё/ у них

! Ялгааг нь анхааралтай хараарай.

У неё нет сестры. - Тэрэнд эгч байхгүй.

У её брата нет подруга. - Түүний ахад найз охин байхгүй.

 

***Тэмдэг нэрийн хувирал

Тэмдэг нэр нь тодотгож буй нэр үгнийхээ тоо, хүйс, тийн ялгалаас хамаарч өөр өөр төгсгөл авна. Тодотгож буй үг нь

Эр болон саармаг үг бол : ый/ой-р төгссөн тэмдэг нэр нь -ого, ий-р төгссөн тэмдэг нэр нь -его

Эм үг бол : ый/ой-р төгссөн тэмдэг нэр нь -ой, ий-р төгссөн тэмдэг нэр нь -ей

Олон тоон дээрх үг бол : ый-р төгссөн тэмдэг нэр нь -ых, ий/ой-р төгссөн тэмдэг нэр нь -их

тус тус төгсгөлүүд залгагдана.

 

***Хамт хэрэглэгддэг угтварууд

без чего - юугүй/ямар нэгэн юмгүйгээр

для кого/чего - хэний юуны төлөө

до чего - хаа хүртэл мөн юунаас өмнө

из чего - хаанаас /гарал үүсэл болон харьяалалыг илтгэнэ/

из-за кого/чего - тэрнээс болж

от кого - хаанаас /эхлэлийн цэг нь хүн байх үед/
с чего - хаанаас /эхлэлийн цэг нь газар орон байх үед/
от чего до чего - хаанаас хаа хүртэл
с чего до чего - хэзээнээс хэзээ хүртэл

после чего - юуны дараа

у кого - хэнд /есть үйл үгтэй хамт хэнд юу байгааг илтгэнэ/

 

Жишээ:

кофе без сахара

Папа работает для вас.

Откуда вы-Та хаанахых вэ? Я из Монголии/из Москвы/из Кореи.

Я одоздал из-за дождя. Бороо ороод хоцорчлоо.

Я иду с работы/с почты.

Я иду от Юры.

от Сеула до Улаанбатора 3 часа на самалёте - Сөүлээс Улаанбаатар хүртэл онгоцоор 3 цаг явдаг.
Он работает с утра до вечера.
Максим палавает до завтрака. Максим өглөөний цайгаа уухаас өмнө усанд сэлдэг.

После школы он играет в теннис. Тэр сургуулиа тараад теннис тоглодог.
  

***Хамт хэрэглэгддэг үйл үгс

у кого болеть что - хэний юу нь өвдөж байгаа
бояться кого/чего - хэнээс/юунаас айх

у кого есть что - хэнд ямар нэгэн юм байх

желать кому чего - хэн нэгэнд юуг хүсэх

состоять из кого-чего - хэнээс/юунаас бүтсэн

Жишээ:
У меня болят зубы. - Миний шүднүүд өвдөж байна.

Я боюсь собаки.

Желаю вам здоровья и счастья.

!ихэнхдээ желать кому-г хасч хэлдэг

Спокойной ночи. Приятного аппетита - Сайхан хооллоорой.

 

***Хэрэглээ

1. 12, 13, 14-өөс бусад 2,3,4-өөр төгссөн тооны ард заах болон нэрлэхийн тийн ялгалын оронд ганц тоон дээрх харьяалахын тийн ялгалаар хувирсан нэр үгийг хэрэглэнэ.  
2. Юмсыг харьцуулахад хэрэглэнэ.
3. Өглөө, өдөр, оройн тэдэн цаг гэж хэлэхэд утро, день, вечер, ночь-ыг харьяалахийн тийн ялгалаар хувилгана. утро-утра, день-дня, вечер-вечера, ночь-ночи
4. Сар өдрийг хэлэхдээ сарыг харьяалахийн тийн ялгалаар хувилгана.
5. кого нет сейчас - Хэн нэгэн одоо алга байна  

Жишээ:
два карандаша, три ручки, четыре письма

Мой брат старше меня на два года.

У кого есть зеркало? У Любы.

Сейчас семь часов вечера.

Какое сегодня число? Сегодня тридцатое мая.
Олега сейчас нет на месте.